In 1853 kochten de gebroeders Jan en Nicolaas van der Griendt van de gemeente Deurne 610 ha hoogveen en begonnen met de grootschalige exploitatie van de hoogveengebieden in de Deurnese Peel. Wat van dit gebied overbleef na anderhalve eeuw turfsteken (vervenen) en ontginnen, kunt u zien tijdens deze tocht. 'Peel' betekent veenachtige natte grond. Voor de ontginning ervan moesten de gebroeders de afwatering regelen met behulp van een uitgebreidnetwerk van kanalen en sloten. In het kanaaldorp Griendtsveen en langs de Helenavaart krijgt u een aardige indruk van dit uitgebreide drainagesysteem. Toen de turfstekers nagenoeg klaar waren met de Deurnese Peel, kwamen de ontginners en werd het nieuw gewonnen land verkaveld (1950). De Peel kreeg toen het aanzien van het landschap zoals u dat tegenkomt ten noorden van de spoorlijn Eindhoven - Venlo. U fietst hier door een wijds gebied met een grootschalig kavelpatroon, doorsneden met fraaie lanen met Amerikaanse eiken.
Griendtsveen werd in 1885 gesticht door de twee zonen van Jan van der Griendt. Zij namen in 1853 het initiatief tot ontginning van de Peel door grote veengebieden aan te kopen. Ook bouwden ze hier enkele turfstrooiselfabrieken. De produktie van turfstrooisel zorgde voor een nieuwe opleving van de veenexploitatie. Het nabijgelegen station Halte Helenaveen werd één van de drukste goederenstations van Nederland.
Het verdient aanbeveling in Griendtsveen de fietstocht even te onderbreken voor een wandeling. De kanaaltjes en ophaalbruggen geven dit unieke dorp een bijzondere sfeer, die doet denken aan Oost-Groningen. Niet zo verwonderlijk als u bedenkt dat hier rond het midden van de 19e eeuw zo'n drieduizend Groningse en Drentse veenarbeiders woonden en werkten. De typische huizen werden tussen 1900 en 1903 gebouwd voor het personeel van de turfstrooiselfabrieken. Langs de Apostelweg vindt u een paar fraaie voorbeelden van de oorspronkelijk 12 middenstandswoningen.
Van Griendtsveen naar Helenaveen fietst u langs de Helenavaart. Het kanaal kwam in 1853 gereed en werd door 3000 arbeiders met de schop gegraven. De gemeente Deurne had bij de verkoop van het veengebied bedongen dat het kanaal vlak langs de provinciegrens gegraven zou worden. Zij wilde op die manier de Limburgers beletten turf te steken in de Deurnese Peel.
De kanaaltjes die haaks op de vaart liggen, noemt men wijken (wieken). Ze hebben een drietandige vorm en dienen voor de drainage van het tussenliggende veen en voor de afvoer van de turf. Hier ligt ook het natuurreservaat Mariapeel, dat uit twee delen bestaat: het Griendtveen en het Mariaveen. U kunt hier de fietstocht onderbreken voor een korte wandeling.
Helenaveen, genoemd naar de vrouw van Jan van der Griendt, werd gesticht in 1853. Het is het oudste vervenings- en ontginningsgebied van de zuidelijke Peel. Hier werd na de vervening het vrijgekomen zand vermengd met de voor de turfwinning onbruikbare humuslaag (bonkaarde). Daardoor ontstonden dalgronden. Rondom Helenaveen treft u tegenwoordig veel tuinbouw aan.
Aangestoken door het succes van de firma Van der Griendt ging de gemeente Deume ook zelf over tot de exploitatie van veengebieden. Vanwege een ruzie met de firma mocht zij echter geen gebruik maken van de Helenavaart. Daarom word het Kanaal van Deurne op slechts geringe afstand van en bijna parallel aan de Helenavaart gegraven. U kruist dit kanaal ten oosten van het dorpje Neerkant.
|
Toni Cornelissen 17 maart 2000 toni@dse.nl |
|